Mένανδρος (291-242 π.Χ.)

ΣΟΦΑ ΛΟΓΙΑ ΣΟΦΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Mένανδρος (291-242 π.Χ.)

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

 Το έστειλε ο Κώστας Μίντζολης

  Ὡς χαρίεν ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾖ.«Πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος, εάν είναι άνθρωπος» (απόσπ. 384)

    Αριθμός παροιμιών που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα, αποδίδονται στον Μένανδρο. Η διατύπωση ελάχιστα άλλαξε από τον καιρό που οι παροιμίες αυτές ακούγονταν στις κωμωδίες του :

1. Γελᾷ δ᾽ ὁ μῶρος, κἄν τι μὴ γελοῖον ᾖ.

2. Δὶς ἐξαμαρτεῖν ταὐτὸν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ.

3. Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται.

4. Ἔστιν Δίκης ὀφθαλμὸς ὃς τὰ πάνθ᾽ ὁρᾷ.

5. Θάλασσα καὶ πῦρ καὶ γυνὴ τρίτον κακόν.

6. Φοβοῦ τὸ γῆρας οὐ γὰρ ἔρχεται μόνον.

7. Φθείρουσιν ἤθη χρήσθ᾽ ὁμιλίαι κακαί.

8. Ἡ γλῶσσ᾽ ἁμαρτάνουσα τἀληθῆ λέγει.

     Διασώθηκαν περισσότερα από χίλια γνωμικά του, ως «Μενάνδρου Γνώμαι», που ακούγονταν στα έργα του. Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένα, σε ελεύθερη μετάφραση:

1. Ἄνθρωπον ὄντα δεῖ φρονεῖν τἀνθρώπινα. (Όποιος είναι άνθρωπος πρέπει να ’χει ανθρωπιά).

2. Ἄγει δὲ πρὸς φῶς τὴν ἀλήθειαν χρόνος. (Ο Χρόνος φανερώνει την αλήθεια).

3. Ἀνεξέταστον μὴ κόλαζε μηδένα. (Μη κατηγορείς κανένα προτού εξετάσεις).

4. Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ, κἂν εὐτυχῇ. (Ο κακός άνθρωπος είναι δυστυχισμένος, ακόμη και αν ευτυχεί).

5. Ἀνδρῶν δὲ φαύλων ὅρκον εἰς ὕδωρ γράφε. (Μην πιστεύεις στους όρκους των κακών).

6. Ἄριστόν ἐστι πάντ᾽ ἐπίστασθαι καλά. (Είναι σπουδαίο να έχεις εποπτεία των πάντων).

7. Ἀγάπης δ’ οὐδέν μεῖζον οὔτε ἴσον ἐστί. (Τίποτε δεν είναι σπουδαιότερο ούτε ίσο με την αγάπη).

8. Ἀνελεύθεροι γάρ εἰσιν οἱ φιλάργυροι. (Οι φιλάργυροι είναι υπόδουλοι).

9. Ἀρχῆς τετευχὼς ἴσθι ταύτης ἄξιος. (Αν τύχεις αξιώματος, να είσαι αντάξιός του).

10. Ἅπαντές ἐσμεν εἰς τὸ νουθετεῖν σοφοί, αὐτοὶ δ᾽ ἁμαρτάνοντες οὐ γιγνώσκομεν. (Όλοι είμαστε σοφοί στο να συμβουλεύουμε άλλους, ενώ δεν αποφεύγουμε τα δικά μας σφάλματα).

11. Ὅμοια πόρνη δάκρυα καὶ ῥήτωρ ἔχει. (Όμοια δάκρυα με την πόρνη έχει ο πολιτικός).

12. Οὐδείς ἀνάγκης μεῖζον ἰσχύει νόμος. (Κανένας νόμος δεν υπερισχύει της ανάγκης).

13. Ξένους ξένιζε, μήποτε ξένος γένῃ. (Τους ξένους να φιλοξενείς, μήπως κάποτε γίνεις ξένος).

14. Ἡ φύσις ἑκάστῳ τοῦ γένους ἐστὶν πατρίς. (Η Φύση είναι πατρίδα του κάθε γένους). 

15. Ἴσος ἴσθι πᾶσι, κἂν ὑπερέχῃς τῷ βίῳ. (Να φέρεσαι ως ίσος με όλους, έστω και αν υπερέχεις).

16. Σοφοῖς ὁμιλῶν καὐτὸς ἐκβήσει σοφός. (Αν συναναστρέφεσαι σοφούς, θα γίνεις και εσύ σοφός).

17. Τὰ δάνεια δούλους τοὺς ἐλευθέρους ποιεῖ. (Τα δάνεια κάνουν δούλους τους ελεύθερους).

18. Φίλων ἔπαινον μᾶλλον ἢ σαυτοῦ λέγε. (Προτίμα να επαινείς τους φίλους σου παρά τον εαυτό σου).

19. Ἀθάνατον ἔχθραν μὴ φύλαττε θνητὸς ὤν. (Αφού είσαι θνητός, μήν κρατάς μακρόχρονη κακία).

20. Δίκαιος εἶναι μᾶλλον ἢ χρηστὸς θέλε. (Προτίμα να ’σαι δίκαιος παρά εξυπηρετικός).

21. Ἐν τοῖς κακοῖς δὲ τοὺς φίλους εὐεργέτει. (Να ευεργετείς τους φίλους στις δυσκολίες τους).

22. Ἰατρὸς ἀδόλεσχος ἐπὶ τῇ νόσῳ νόσος. (Ο επιπόλαιος γιατρός αποτελεί ασθένεια στην ασθένεια).

23. Κακοῖς ὁμιλῶν καὐτὸς ἐκβήσῃ κακός. (Αν συναναστρέφεσαι κακούς, θα γίνεις κι εσύ κακός).

24. Καλῶς ἀκούειν μᾶλλον ἢ πλουτεῖν θέλε. (Καλύτερα να σε επαινούν παρά να πλουτίζεις).

25. Μὴ σπεῦδε πλουτῶν, μὴ ταχὺς πένης γένῃ. (Μη βιάζεσαι να πλουτίσεις, εάν θέλεις να μην γίνεις φτωχός).

26. Οὐκ ἔστιν οὐδὲν κτῆμα κάλλιον φίλου. (Δεν υπάρχει καλύτερο απόκτημα από τον φίλο).

27. Οὐπώποτ᾽ ἐζήλωσα πολυτελῆ νεκρόν. (Ουδέποτε ζήλεψα πολυτελή νεκρό).

28. Οὐ παντελῶς δεῖ τοῖς πονηροῖς ἐπιτρέπειν, ἀλλ’ ἀντιτάττεσθαι. (Να μην υποχωρούμε εντελώς στους κακούς, αλλά ν’ αντιδρούμε).

29. Ῥαθυμία’ στὶ τοῦ βίου παντὸς φθορά. (Η τεμπελιά είναι φθορά όλου του βίου).

30. Ῥήτωρ πονηρὸς τοὺς νόμους λυμαίνεται. (Ο πανούργος ρήτορας διαστρεβλώνει τους νόμους).

31. Ἐλευθέρου γάρ ἐστι τἀληθῆ λέγειν. (Εκείνο που χαρακτηρίζει τον ελεύθερο άνθρωπο είναι ότι λέγει την αλήθεια).

32. Κακὸν μέγιστον ἐν βροτοῖς ἀπληστία. (Το μεγαλύτερο κακό στους θνητούς είναι η απληστία).

33. Θεῶν ὄνειδος τοὺς κακοὺς εὐδαιμονεῖν. (Ντροπή για τους θεούς να ευτυχούν οι κακοί).

34. Ἅπασιν ἡμῖν ἡ συνείδησις θεός. (Σε όλους η συνείδησή μας είναι θεός).

35. Βοηθὸς ἴσθι τοῖς καλῶς εἰργασμένοις. (Πρόσφερε κάθε βοήθεια σε κείνον που εργάζεται για το καλό).

36. Λέοντι κρεῖττον ἢ γυναικὶ συμβιοῦν. (Καλύτερα να ζείς με λιοντάρι, παρά με γυναίκα).